Duurzaamheid en CO2-foodprint

Zodra de Corona-crisis gaat liggen gaat de aandacht weer terug naar de klimaatcrisis. De Europese en nationale overheden hebben doelstellingen geformuleerd, de Green Deal, die niet eenvoudig te halen zijn. 'Klimaatneutraal tegen 2050', begin daar maar eens aan.

Met elke overstroming, hittegolf of droogteperiode groeit bij meer mensen het besef dat er iets aan gedaan moet worden. Het klimaatbewustzijn, of klimaatgekte, neemt toe, en niet alleen bij de klimaatspijbelaars. Ook voor de doorsnee kiezer wordt het stilaan duidelijk dat 'men' er iets aan moet doen. En juist daar wringt het schoentje. Niet 'men' moet er iets aan doen, niet de EU of de 'regering', niet met 'regels en wetten' en al helemaal niet met 'belastingen en heffingen'.   

Klimaatneutraal

Klimaatneutraal is het modewoord tegenwoordig en gaat dat de komende jaren ook blijven. Inmiddels lijkt de overtuiging dat de klimaatverandering het gevolg is van de toename van broeikasgassen, met name CO2, als gevolg van menselijke activiteit, met name de verbranding van fossiele brandstoffen, algemeen te worden aanvaard. Daarmee staat het ook hoog op de politieke agenda. Want wat de mensen bezig houdt is politiek, of liever electoraal, belangrijk. De verlaging van de CO2-uitstoot, liever nog CO2-neutraal worden is de doelstelling.

Landbouw en CO2

Het Europese beleid is op vele vlakken zeer verdeeld. Kijk maar naar de grote verdeeldheid ten aanzien van het vluchtelingenbeleid en het begrotingsbeleid. Op deze vlakken lijkt de EU niet in staat om tot een eenduidig beleid te komen. Het enige beleidsdomein waar Europa, dankzij het verdelen van vele miljarden, tot een Europees beleid komt is het landbouwbeleid. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de Europese Green Deal voor een groot deel gestoelt is op een ecologisch landbouwbeleid. Het voorbeeld hiervan is de Farm-to-Fork Strategy waarbij het CO2 neutraal worden voorop staat. 

Transport en verpakking

Duurzaamheid is een aspect dat in alle facetten van het leven zijn opwachting heeft gemaakt. Zo kreeg ik als docent wijnbouw de opdracht om een hele les te wijden aan 'CO2-foodprint in de wijnbouw', oftewel 'hoe kan de wijnbouwsector zijn uitstoot van broeikasgassen verlagen'. Bij het opzoekwerk naar wetenschappelijke onderzoeken en bronnen werd al vrij vlug duidelijk dat het niet de wijnbouwer is die de CO2-uitstoot vooral omlaag kan brengen maar de consument. De totale CO2-uitstoot van zowel de druiventeelt als de wijnproductie is minder dan de helft van het totaal, en bovendien is het grotendeels CO2 die gedurende het groeiseizoen van de druivelaars uit de lucht is gehaald. Het overgrote deel van de CO2-uitstoot heeft met verpakking en vervoer te maken. En daar komt de consument in beeld. Moet de fles werkelijk zo zwaar zijn? Moet de wijn werkelijk van de andere kant van de wereld komen? Hoe meer ik me in deze problematiek verdiepte werd mij duidelijk dat de CO2-problematiek voor een heel groot deel een vervoersproblematiek is. "Wil je ook dat jouw food gemakkelijk wordt geleverd?" "Gemakkelijk on-line besteld en snel thuis geleverd." Als transport de grootste oorzaak van CO2-uitstoot van fossiele oorsprong is, moeten we daar dan niet iets aan gaan doen?

Individuele verantwoordelijkheid

Het klimaatdossier is wellicht het meest democratische dossier uit de geschiedenis. De enige en volledige verantwoordelijkheid ligt bij de individuele mensen. Zij, en zij alleen, kunnen een klimaatramp afwenden. Geen enkele overheid kan de doelstellingen realiseren door het bedrijfsleven eindeloze verplichtingen op te leggen en belastingen te gaan heffen op CO2-uitstoot. 
​De oorzaak is de verbranding van fossiele brandstoffen voor transport. Dat kan rechtstreeks zijn of onrechtstreeks onder de vorm van electriciteit. Hoe men het ook wend of keert, het is allemaal op consumptie terug te voeren. De consument laat zijn producten op de meest milieuonvriendelijke en inefficienste manier van heinde en verre naar zich toe brengen. Gemak primeert en verantwoordelijkheid schuift men af op de politiek en landen die de doelstellingen niet onderschrijven, met China op kop. Maar voor wie produceert China?